اصلاح الگوى مصرف» پیش نیاز ورود به دهه عدالت و پیشرفت
تبین بیانات مقام معظم رهبرى (مدظله العالی)
سخنان حکیمانه، جامع و فراگیر مقام معظم رهبرى در اولین روز سال88، در بردارنده مهمترین مسایل انقلاب و کشور و تعیین خطوط اساسى حرکت مىباشد. مهمترین محورهاى اساسى در فرمایشات مقام معظم رهبرى که باید مورد توجه همه مسؤولان و مردم مسلمان و انقلابى ایران باشد عبارت است از:
1- تمامى زمینهها براى جهش و برداشتن گامهاى بلند در راستاى پیشرفت و عدالت فراهم شده است.
2پیشرفتها باید همه جانبه و توام با عدالت باشد. پیشرفت اگر با عدالت همراه نباشد، پیشرفت مورد نظر اسلام نیست و یکى از مصادیق عدالت، مبارزهجویى با فساد مالى و اقتصادى است که باید جدى گرفته شود.
3حرکت در سمت اصلاح الگوى مصرف، جلوگیرى از ولخرجىها و تضییع اموال جامعه را به عنوان یک اقدام اساسى در زمینه پیشرفت و عدالت باید جدى گرفت... لازم است به عنوان یک سیاست، مسأله صرفهجویى را در خطوط اساسى برنامهریزىهایمان در سطوح مختلف اعمال کنیم.
4- انتخابات در کشور ما نمایش نیست... پایه نظام ما همین جا است... انتخابات در ایران همواره سالم برگزار شده است.
به مناسبت آغاز دهه چهارم انقلاب که از آن به عنوان دهه عدالت و پیشرفت نام برده مىشود، نگاهى گذرا به اقدامات شایسته و بایسته سال 88 که بتواند زمینه ساز تحقق عدالت و پیشرفت باشد خواهیم داشت. به تعبیر مقام معظم رهبرى، یکى از اقدامات لازم براى نیل به عدالت و پیشرفت، اصلاح الگوى مصرف است.نامگذارى سال 1388 به عنوان سال «اصلاح الگوى مصرف»، نشانه رویکرد و عزم جدى کشورمان براى تحولات اساسى در حوزه منابع الهى در جهت هدف نهایى نظام یعنى استقرار عدالت است.
بند ششم اصل 43 قانون اساسى مبنى بر « منع اسراف و تبذیر در همه شئون مربوط به اقتصاد، اعم از مصرف، سرمایهگذارى، تولید، توزیع و خدمات» به عنوان یکى از ضوابط مهم پایه اقتصاد کشور براى تأمین استقلال اقتصادى جامعه و ریشه کن کردن فقر و محرومیت و برآوردن نیازهاى انسان در جریان رشد، با حفظ آزادگى او (انسان) ذکر شده است و قانونگذار با بیان این بند در کنار هشت بند دیگر یعنى: «1- تأمین نیازهاى اساسى 2- تأمین شرایط و امکانات کار براى همه 3- تنظیم برنامه اقتصادى کشور 4- رعایت آزادى انتخاب شغل 5- منع اضرار به غیر و انحصار و احتکار و ربا و دیگر معاملات باطل و حرام 6- استفاده از علوم و فنون و تربیت افراد ماهر 7- جلوگیرى از سلطه اقتصادى بیگانه بر اقتصاد کشور 8- تأکید بر افزایش تولیدات کشاورزى، دامى و صنعتى» برآن بوده است که تأثیرگذارى جلوگیرى از اسراف را بیان نماید زیرا هم به لحاظ شرعى و هم از نظر تئورىهاى پیشرفته، انسان کنونى به این نتیجه رسیده است که مصرف گرایى حاکم بر زندگى انسان امروز، علاوه بر اینکه انسان را از چارچوبهاى اقتصاد معیشتى دور ساخته، عرصههایى را مقابل او گشوده است که فضاى تقابل انسان را با ارزشهاى انسانى فراهم آورده و به عبارت دیگر انسان در مقابل ما به ازاى خود و هویت خود قرار گرفته است.
از این رو از دیدگاه اقتصاد اسلامى، حتى با حق اینکه هر فردى با جهتگیرىهاى مثبت و موافق اسلام توانسته شرایط مکتسبهاى را براى خود فراهم آورد اما حق ندارد که آن را معدوم کرده یا در جهت نامشروع مصرف نماید. چرا که اسراف و تبذیر و هرگونه استفاده نامشروع از اموال، ممنوع است و این موضوع از آن زمینه ناشى مىشود که منشأ افعال انسان، خداوند متعال است و انسان قائم به ذات نیست و مخلوقى است که به اذن خداوند متعال، حق تصرف در اموال تحت مالکیت خود را دارد و به لحاظ عقلى حتى اگر انسان، رأساً توانایى خلق اموال و محصولات خود را دارا بود نیز حق اسراف و تبذیر را نداشت.
همچنین در تعالیم اسلامى بر این نکته تأکید شده است که انسان نباید عمر و مال خود را صرف خیالات باطل و شیطانى نماید زیرا مُبذِّران و مُسرفان، برادران شیطانند و شیطان است که سخت کفران نعمت پروردگار خود را کرد. (سوره مبارکه اسراء آیه شریفه 27) و از این منظر، نعمت، به چیزى اطلاق مىشود که انسان را براى نیل به سعادت یارى رسانده و مسیر زندگى را هموار سازد و ضمن فراهم آوردن موجبات آسایش و آرامش، موانع و مشکلات را از پیش پاى آدمى بردارد. زیرا گام نهادن انسان در این مسیر، همانا رنگ خدایى یافتن و تشکر از خالق یکتا، آدمى را در شمار پویندگان واقعى قرار مىدهد.بدین جهت پروردگار متعال در سوره مبارکه ابراهیم آیه شریفه 34 مىفرماید: وَ إِن تَعدُّوا نعمتَ اللهِ لاتُحصُوها، یعنى اگر نعمتهاى بىشمار خداوند را بخواهید بشمارید، هرگز حساب آن نتوانید کرد. بنابراین در فرهنگ اسلامى ارائه یک برنامه عادلانه و جلوگیرى از اسراف به عنوان مبناى صحیحى از شکرگزارى در مقابل پروردگار متعال به حساب مىآید و هر انسانى مکلف است خود را از مظاهر اسراف و تبذیر دور کند